Alerji belirtileri, vücudun bağışıklık sisteminin belirli maddelere karşı aşırı tepki göstermesi sonucu ortaya çıkar. Polen, hayvan tüyü, yiyecekler ve ilaçlar gibi çeşitli alerjenler alerjiye neden olabilir. Sizin için hazırladığımız rehberde alerji nedenleri hakkında daha fazla bilgi alabilir, “Alerjiye ne iyi gelir?” gibi sorularınıza yanıt bulabilirsiniz.
Alerji Nedir?
Alerji, vücudunuzun yabancı bir proteine verdiği tepkidir. Genellikle bu proteinler (alerjenler) zararsızdır. Ancak, belirli bir proteine karşı alerjiniz varsa, bağışıklık sisteminiz bu proteinin varlığına aşırı tepki verir. Alerjik reaksiyon, vücudunuzun bir alerjene nasıl yanıt verdiğidir. 1
Eğer alerjiniz varsa belirli bir alerjeni ilk kez karşılaştığınızda, vücudunuz immünoglobulin E (IgE) oluşturur. Bağışıklık sisteminiz IgE oluşturmak için antikorlar üretir. IgE antikorları, cilt, solunum yolu ve gastrointestinal (GI) traktatta bulunan mast hücrelerine (alerji hücreleri) bağlanır. Bu antikorlar, vücuttaki alerjenleri bulur ve onları özel bir reseptöre bağlandıkları mast hücresine götürerek çıkarılmasına yardımcı olur. Bu, alerji hücresinin histamin salgılamasına neden olur. Histamin de alerji semptomlarınıza yol açan maddedir. 1
Alerji Neden Olur?
Alerjiler, bağışıklık sisteminizin polen, arı zehri veya evcil hayvan tüyü gibi yabancı maddelere veya çoğu insanda reaksiyona neden olmayan bir yiyeceğe tepki vermesiyle oluşur. Bağışıklık sisteminiz, antikorlar olarak bilinen maddeler üretir. Alerjiniz olduğunda, bağışıklık sisteminiz belirli bir alerjeni zararlı olarak tanımlayan antikorlar üretir, aslında bu alerjen zararlı değildir. Alerjenle temas ettiğinizde, bağışıklık sisteminizin tepkisi cildinizi, sinüslerinizi, hava yollarınızı veya sindirim sisteminizi iltihaplandırabilir.2 3
Alerjilerin şiddeti kişiden kişiye değişir ve hafif tahrişten hayatı tehdit edebilecek anafilaksiye kadar değişebilir. Çoğu alerji tedavi edilemese de, belirtileri hafifletmeye yardımcı olan tedaviler mevcuttur.2 3 Peki, alerjik reaksiyon nasıl oluşur?
Alerjik reaksiyonlar bağışıklık sisteminizde başlar. Toz, küf veya polen gibi zararsız bir maddeye maruz kaldığınızda, bağışıklık sisteminiz bu maddeye karşı antikorlar üreterek aşırı tepki verebilir. Bu antikorlar, alerjeni "saldırarak" vücudunuza zarar vermeye çalışır. Bu durum, hırıltı, kaşıntı, burun akıntısı, sulanan veya kaşıntılı gözler ve diğer belirtilere neden olabilir.2 3
Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde bu tür reaksiyonlar daha sık ve şiddetli olabilir. Bağışıklık sisteminiz, vücudunuzu enfeksiyonlara ve hastalıklara karşı korur ancak zayıf bir bağışıklık sistemi, alerjenlere karşı aşırı tepki vererek sağlığınızı tehdit edebilir. Bu nedenle, sağlıklı bir bağışıklık sistemi, alerjilerin kontrol altına alınmasında önemli bir rol oynar.2 3
Alerji Çeşitleri Nelerdir?
Alerjiler, bağışıklık sisteminin yabancı maddelere aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkar. Peki, alerji çeşitleri nelerdir?
Gıda Alerjileri
Bağışıklık sistemi, belirli gıda proteinlerine aşırı tepki vererek gıda alerjilerine neden olur. En yaygın alerjenler balık, kabuklu deniz ürünleri, ağaç yemişleri, yer fıstığı, süt ve yumurtadır. Alerjisi olan kişiler doktorunun önerisine göre bir ilaç taşımalı ve alerjen içerebilecek gıdalardan kaçınmalıdır. 4
İlaç Alerjileri
Antibiyotikler, NSAID'ler ve aspirin gibi ilaçlar, alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Belirtiler döküntü veya nefes darlığı olabilir. Sağlık uzmanları, belirtiler ve tıbbi geçmişe dayanarak teşhis koyar ve alternatif tedavi seçenekleri sunar.4
Böcek Alerjileri
Arılar ve ateş karıncaları gibi sokan böcekler ile hamam böcekleri ve toz akarları gibi sokmayan böcekler alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Şiddetli vakalarda anafilaksi görülebilir. Doktorunuzun önerdiği ilacı yanınızda bulundurmak ve tetikleyicilerden kaçınmak önemlidir.4
Evcil Hayvan Alerjileri
Kedi ve köpek kepeği, tükürük ve idrarı alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Belirtiler arasında kaşıntı, kızarıklık ve nefes darlığı bulunur. Antihistaminikler ve düzenli temizlik semptomları yönetmeye yardımcı olabilir. 4
Küf Alerjileri
Nemli ortamlarda büyüyen küf, tıkanıklık, kaşıntılı gözler ve öksürüğe neden olabilir. Antihistaminikler ve diğer ilaçlar küf alerjilerini yönetmekte yardımcı olabilir.4
Polen Alerjileri
Mevsimsel olarak ortaya çıkan polen alerjileri, kaşıntılı gözler, hapşırma ve tıkanıklık gibi belirtilere yol açar. Reçetesiz ilaçlar ve doktorun önerdiği tedavi seçenekleri mevcuttur.4
Lateks Alerjileri
Lateks, kauçuk ürünlerde bulunan bir maddedir ve kurdeşen, kaşıntı ve nefes darlığına neden olabilir. Lateks ürünlerinden kaçınmak en iyi yönetim yöntemidir.4
Alerjiler, bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi sonucu ortaya çıkar ve çeşitli tetikleyicilere bağlı olarak farklılık gösterir. Semptomların yönetimi ve alerjenlerden kaçınma, alerjiyle başa çıkmada önemli bir rol oynar.4
Alerji Belirtileri Nelerdir?
Alerji belirtileri, etkilenen maddeye bağlı olarak hava yollarını, sinüsleri, burun geçişlerini, cildi ve sindirim sistemini etkileyebilir. Alerjik reaksiyonlar hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve bazı ciddi durumlarda, anafilaksi olarak bilinen hayatı tehdit eden bir reaksiyona yol açabilir.
Saman Nezlesi (Alerjik Rinit)
Saman nezlesi, diğer adıyla alerjik rinit, genellikle polen gibi hava yoluyla taşınan alerjenlere karşı gelişir ve hapşırma, burun, göz veya ağızda kaşıntı, burun akıntısı veya tıkanıklığı ve sulanmış, kırmızı veya şişmiş gözler (konjunktivit) gibi belirtilere yol açar.1 2
Gıda Alerjisi
Gıda alerjileri, bağışıklık sisteminin belirli gıda proteinlerine aşırı tepki vermesi sonucu ortaya çıkar. Bu durumda ağızda karıncalanma, dudak, dil, yüz veya boğazda şişme, ürtiker (kurdeşen) ve ciddi vakalarda anafilaksi görülebilir. Bu belirtiler hızlı bir şekilde ortaya çıkabilir ve acil müdahale gerektirebilir.1 2
Böcek Sokması Alerjisi
Böcek sokmaları, özellikle arı ve eşek arısı sokmaları, ciddi alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Sokma bölgesinde geniş şişlik (ödem), tüm vücutta kaşıntı veya ürtiker, öksürük, göğüs sıkışması, hırıltı veya nefes darlığı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Anafilaksi gibi şiddetli vakalar da görülebilir.1 2
İlaç Alerjisi
Bazı ilaçlar, özellikle antibiyotikler ve NSAID'ler, alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu tür alerjik reaksiyonlarda ürtiker (kurdeşen), kaşıntılı cilt, döküntü, yüz şişmesi, hırıltı ve ciddi vakalarda anafilaksi gibi belirtiler görülebilir. 1 2
Atopik Dermatit (Egzama)
Atopik dermatit, kronik bir alerjik cilt rahatsızlığıdır. Bu rahatsızlık; ciltte alerji belirtileri, kaşıntı, kızarıklık, pullanma veya soyulma gibi durumlara yol açar. Atopik dermatit genellikle çocukluk döneminde başlar ancak yetişkinlikte de devam edebilir.1 2
Anafilaksi
Anafilaksi, çeşitli alerjenlere karşı vücudun aşırı tepkisi sonucu ortaya çıkabilen, acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Anafilaksi belirtileri arasında nefes darlığı, kan basıncında düşüş, nabızda hızlanma ve bilinç kaybı bulunur. Bu belirtiler hızlı bir şekilde ortaya çıkar ve acil müdahale gerektirir.1 2
Alerji belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve her alerji türü farklı semptomlarla kendini gösterebilir. Alerji belirtileri gösteren kişilerin, alerjenlerden kaçınmaları ve gerektiğinde tıbbi yardım almaları önemlidir.1 2
Alerji Nasıl Geçer?
Alerjilerin kesin bir tedavisi olmamakla birlikte belirtileri hafifletmek için çeşitli reçetesiz ve reçeteli ilaçlar kullanılabilir. Alerji tetikleyicilerinden kaçınmak veya temasını azaltmak, alerjik reaksiyonları önlemeye yardımcı olabilir. Zamanla immünoterapi, alerjik reaksiyonların şiddetini azaltabilir. Bu tedavi yöntemi, belirli alerjenlere karşı vücudun toleransını artırarak çalışır ve alerji semptomlarının daha az şiddetli hale gelmesini sağlar. İmmünoterapi, özellikle kronik ve şiddetli alerjileri olan kişiler için etkili bir seçenek olabilir. Ancak doğru tedavi yöntemini belirlemek için bir hekimle görüşmek şarttır. Ayrıca alerji yönetimi, tetikleyicilerden kaçınma ve uygun ilaçların kullanımı ile mümkündür.5
Alerji Ne Zaman Görülür?
Alerjiler, belirli alerjenlere maruz kaldığınızda ortaya çıkar. Mevsimsel alerjiler, genellikle bahar ve sonbahar aylarında polenlerin yoğun olduğu dönemlerde görülür. Evcil hayvan alerjileri, evde hayvanlarla temas ettiğinizde ortaya çıkar. Gıda alerjileri, alerjen içeren bir yiyecek tükettiğinizde anında veya kısa bir süre içinde belirtiler gösterir. İlaç alerjileri, belirli ilaçları aldıktan sonra gelişebilir ve böcek sokması alerjileri, böcek sokması anında belirtilerle kendini gösterir. Alerjiler, alerjene maruz kalma süresine ve bağışıklık sisteminin tepkisine bağlı olarak her yaşta ve her mevsimde görülebilir. 4
Alerji Testi Nasıl Yapılır?
Alerji testi, vücudunuzun belirli maddelere karşı alerjik bir reaksiyonu olup olmadığını belirlemek için yapılır. Bu testler cilt veya kan testi şeklinde gerçekleştirilir. Cilt testleri; çizik, intradermal ve yama testleri olarak üçe ayrılır. Çizik testinde alerjen, cilde hafifçe batırılarak uygulanır ve reaksiyon gözlemlenir. İntradermal testte alerjen, cildin dermis tabakasına enjekte edilir. Yama testinde ise alerjen içeren yamalar cilde yerleştirilir ve belirli bir süre sonra kontrol edilir. Kan testlerinde ise, belirli alerjenlere karşı antikorların varlığı laboratuvarda incelenir. Bu testler, major alerjenlere karşı IgE antikorlarını tespit etmede başarılıdır. 6
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalıdır?
Alerjik reaksiyonlar bazen ciddi ve hayati tehlike yaratabilir. Bu durumlarda mutlaka bir doktora başvurulmalıdır. Örneğin şiddetli ve ani gelişen alerjik reaksiyonlar; nefes darlığı, göğüs sıkışması, bilinç kaybı veya baş dönmesi gibi anafilaksi belirtileri gösteriyorsa acil tıbbi müdahale gereklidir. Ayrıca ciltte yaygın döküntü, şiddetli kaşıntı, gözlerde şişlik ve nefes almada zorluk gibi belirtiler varsa hemen bir sağlık profesyoneline danışılmalıdır. Kronik ve kontrol edilemeyen alerji semptomları, yaşam kalitesini olumsuz etkiliyorsa ve standart tedavilere yanıt vermiyorsa da bir alerji uzmanına görünmek önemlidir. 2
Alerji türleri ve vücutta alerji belirtileri hakkında bilgi aldınız. Yanı sıra bağışıklığı güçlendiren besinler ya da soğuk algınlığı belirtileri gibi farklı konularda da okuma yapmak için içeriklerimizi inceleyebilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
